Ο Σύνδεσμος Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών δημοσιεύει αναφορά με εργασίες Ελλήνων ερευνητών για τον νέο κορωνοϊό COVID-19. Η αναφορά βασίζεται σε στοιχεία από το σύνολο δεδομένων COVID-19 Dataset of Global Research της βάσης Dimensions (Digital Science & Research Solutions Inc) και για τη δημιουργία της χρησιμοποιήθηκαν τα εργαλεία BigQuery και DataStudio της Google.
Από τις αρχές του έτους έως το τέλος Οκτωβρίου έχουν δημοσιευθεί περίπου 900 σχετικές εργασίες σε επιστημονικά περιοδικά, οι περισσότερες εκ των οποίων αποτελούν πρωτότυπα ερευνητικά άρθρα. Παρατηρείται μια τάση δημοσίευσης σε καθεστώς Ανοικτής Πρόσβασης, που τον καιρό της πανδημίας έχει επικρατήσει σε παγκόσμιο επίπεδο.
Όπως ίσως είναι γνωστό, η δημοσίευση σε καθεστώς Ανοικτής Πρόσβασης είναι δυνατή με πολλούς τρόπους, οι βασικότεροι εκ των οποίων είναι ο Χρυσός και Πράσινος Δρόμος. Ο Χρυσός Δρόμος αφορά τη δημοσίευση σε ηλεκτρονικά περιοδικά, ενώ ο Πράσινος είναι o δρόμος της «αυτό-αρχειοθέτησης» σε ιδρυματικά ή θεματικά αποθετήρια. Ανάμεσα σε αυτά τα αποθετήρια μπορεί κάποιος να βρει το SSRN, το bioRxiv και το medRxiv που βοήθησαν στη διάδοση των λεγόμενων προδημοσιεύσεων, εργασιών δηλαδή που διατίθενται ταχύτερα, έστω πριν ελεγχθούν από την ερευνητική κοινότητα, για την επίσπευση της διάχυσης των αποτελεσμάτων. Ενδιαφέρον είναι πως σημαντικό μέρος της διάχυσης των αποτελεσμάτων γίνεται και σε περιοδικά ελληνικών ιατρικών ενώσεων.
Όπως είναι φυσικό, η πλειονότητα των εργασιών ανήκει στην ευρεία θεματική περιοχή των επιστημών υγείας και προέρχεται από μεγάλα δημόσια Πανεπιστήμια ή Νοσοκομεία, όπως είναι το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών στο οποίο αναλογούν περισσότερες από 300 σχετικές εργασίες. Από την αναφορά προκύπτει πως το διάστημα από τα μέσα Μαϊου έως τα μέσα Ιουλίου ήταν το πλέον παραγωγικό για κάποιους από τους 1.600 περίπου Έλληνες ερευνητές που δημοσίευσαν επάνω στο θέμα.
Ο μέσος όρος αναφορών που έχουν δεχτεί οι εργασίες αυτές είναι 7.84. Σε αυτόν τον δείκτη συνδράμουν αρκετές εργασίες που διαθέτουν τριψήφιο αριθμό αναφορών. Αν και ο δείκτης αυτός δεν διατρέχει όλο το εύρος των εργασιών, είναι χαρακτηριστικός της έντασης της έρευνας για τον COVID-19, όχι μόνο ως προς το πλήθος των εργασιών, αλλά και ως προς την απήχηση που είχαν μέσα στο λίγο χρονικό διάστημα από τη δημοσιευσή τους. Παρατηρείται, επίσης, πως στο σύνολό τους οι δημοσιεύσεις σε καθεστώς Ανοικτής Πρόσβασης συγκεντρώνουν πολλαπλάσιες αναφορές από αυτές που έχουν δημοσιευθεί σε συνδρομητικά μέσα.
Οι πολλές δημοσιεύσεις σε καθεστώς ΑΠ είναι αποτέλεσμα της στρατηγικής προσέλκυσης δημοσιεύσεων από τους επιστημονικούς εκδότες, οι οποίοι κατά τη διάρκεια της πανδημίας εξαίρεσαν από το τέλος δημοσίευσης πολλές εργασίες σχετιζόμενες με τον κορωνοϊό, ενώ υπήρξαν περιπτώσεις εργασιών που υποστηρίχθηκαν από προγράμματα χρηματοδότησης βιβλιοθηκών και χρηματοδοτικών φορέων.
Ο ΣΕΑΒ στηρίζει τη δημοσίευση σε καθεστώς Ανοικτής Πρόσβασης με μερική ή πλήρη κάλυψη του κόστους δημοσίευσης για τους συγγραφείς. Αυτό είναι δυνατό μέσω των συμφωνιών που έχει συνάψει ο ΣΕΑΒ με διάφορους εκδότες. Συγκεκριμένα, μέσω των συμφωνιών που έχει συνάψει ο ΣΕΑΒ με διάφορους εκδότες υπάρχει πλήρη απαλλαγή στο κόστος δημοσίευσης με τους Royal Society of Chemistry, Cambridge University Press και Oxford University Press και έκπτωση στο κόστος δημοσίευσης με τους Elsevier, IEEE, Emerald και Wiley.
Όλα τα προγράμματα του ΣΕΑΒ βρίσκονται διαθέσιμα στον δικτυακό τόπο του. Για την προώθηση αυτών των συμφωνιών ο ΣΕΑΒ έχει συστήσει το Παράρτημα Επιστημονικής Επικοινώνησης, ενώ ταυτόχρονα εστιάζει στη συνεχή παρακολούθηση της εξέλιξής τους για την όσο το δυνατόν καλύτερη προσαρμογή τους στις ανάγκες της ερευνητικής κοινότητας.
Η αναφορά διατίθεται με άδεια “Creative Commons – Αναφορά”.