Για την εύρεση νόμιμων αντιτύπων εργασιών από επιστημονικά περιοδικά μπορείτε να χρησιμοποιήσετε τα εργαλεία OAButton και Unpaywall. Μέσω των παραπάνω, μπορείτε να έχετε ελεύθερη πρόσβαση σε δημοσιεύσεις, είτε στην τελική τους μορφή, είτε ως μετά-δημοσίευση (post-print, δηλαδή στην μορφή της εργασίας αμέσως μετά την ομότιμη κρίση). Το περιεχόμενο τους προέρχεται από νόμιμες πηγές, όπως τα ιδρυματικά αποθετήρια, καθώς δεν περιλαμβάνεται περιεχόμενο που μπορεί να έχει αναρτηθεί σε εμπορικές υπηρεσίες όπως το ResearchGate και το Academia.edu, ή σε υπηρεσίες αμφιβόλου νομιμότητας.
Μπορείτε είτε να περιηγηθείτε στις μηχανές αναζήτησης των εργαλείων, είτε να εγκαταστήσετε τις διαθέσιμες επεκτάσεις για δημοφιλείς browsers. Η επέκταση του OAButton είναι διαθέσιμη για τον Google Chrome, ενώ του Unpaywall είναι διαθέσιμη για τον Google Chrome και το Mozilla Firefox.
Θα θέλαμε να σας ενημερώσουμε ότι δημοσιεύθηκαν οι αναφορές για την πρόοδο των προγραμμάτων Ανοικτής Πρόσβασης του ΣΕΑΒ για τα έτη 2019 και 2020. Οι αναφορές είναι προσβάσιμες μέσω της διεύθυνσης https://scholarly.heal-link.gr/monitoring/.
Σημειώνουμε ότι τα δεδομένα έχουν ληφθεί από τους συνεργαζόμενους εκδότες και στη συνέχεια έχουν ελεγχθεί, κανονικοποιηθεί και εμπλουτισθεί από το προσωπικό της Μονάδας Επιστημονικής Επικοινώνησης. Οι δείκτες έχουν προκύψει σύμφωνα με τις ημερομηνίες έγκρισης των εργασιών σε καθεστώς ΑΠ και λαμβάνοντας πάντα υπόψη ότι ο κύριος συγγραφέας (corresponding author) ανήκει σε ίδρυμα-μέλος του ΣΕΑΒ. Για την καλύτερη ανάγνωση κάθε αναφοράς είναι σημαντικό να σημειωθεί πως δεν υποστηρίζονται όλοι οι δείκτες σε όλους τους τύπους στήριξης.
Συνολικά, κατά τα δύο αυτά έτη έχουν καλυφθεί 782 δημοσιεύσεις από 11 εκδότες, καθώς παρουσιάζεται μια αύξηση 37,7% στον αριθμό των δημοσιεύσεων κατά το 2020. Οι περισσότερες δημοσιεύσεις είναι μέσω των συμμετοχικών προγραμμάτων (memberships), ενώ σημαντική είναι η λειτουργία των προγραμμάτων της απαλλαγής (waive) κατά το 2020, έχοντας καλύψει πάνω από τις μισές δημοσιεύσεις που επιτρέπει το όριο των συμφωνιών στις περιπτώσεις της Royal Society of Chemistry και του Cambridge University Press. Στην περίπτωση, μάλιστα, της Royal Society of Chemistry, ο ΣΕΑΒ χρηματοδότησε τις 40 από τις 43 δημοσιεύσεις που θα μπορούσε να καλύψει, σύμφωνα με τους όρους της συμφωνίας. Τέλος, αξίζει να σημειωθεί πως κατά τα δύο αυτά έτη υπερισχύει η επιλογή της πλέον ανοικτής άδειας CC-BY, η οποία αντιστοιχεί στο 88,4% των δημοσιεύσεων.
Θα θέλαμε να σας ενημερώσουμε ότι ολοκληρώθηκε η μεταφορά του καταλόγου του Directory of Open Access Books σε νέο, ανοικτού κώδικα, περιβάλλον. Η νέα μορφή του DOAB παρέχει πρόσβαση σε περισσότερα από 34.000 επιστημονικά βιβλία Ανοικτής Πρόσβασης και είναι προσβάσιμη από τη διεύθυνση https://www.doabooks.org. Το Directory of Open Access Books είναι μια υπηρεσία του Ιδρύματος DOAB, μιας μη κερδοσκοπικής νομικής οντότητας που έχει ιδρυθεί από το OAPEN Foundation και το OpenEdition, και οι υπηρεσίες του παρέχονται χωρίς κόστος για τους τελικούς αναγνώστες και τις βιβλιοθήκες.
Η πλατφόρμα Open Research Europe δημιουργήθηκε για τη δημοσίευση σε καθεστώς ανοικτής πρόσβασης των αποτελεσμάτων της έρευνας διαφόρων θεματικών πεδίων, που έχουν χρηματοδοτηθεί από το πρόγραμμα «Horizon 2020». Μέσω αυτής της πλατφόρμας οι ερευνητές/-τριες των οποίων η έρευνα έχει χρηματοδοτηθεί από το «Horizon 2020», μπορούν εύκολα να συμμορφωθούν ως προς τους όρους δημοσίευσης σε καθεστώς ανοικτής πρόσβαση, οι οποίοι προκύπτουν από τη χρηματοδότησή τους. Πρόκειται για μια πλατφόρμα δημοσίευσης, η οποία όχι μόνο δίνει την δυνατότητα διαμοιρασμού των ερευνητικών αποτελεσμάτων και ιδεών γρήγορα, αλλά διευκολύνει και την ανοικτή και εποικοδομητική ερευνητική συζήτηση. Η έρευνα, η οποία υποβάλλεται στην Open Research Europe, δημοσιεύεται και στη συνέχεια υποβάλλεται σε ανοικτή ομότιμη κρίση έπειτα από πρόσκληση. Με αυτόν τον τρόπο η διαδικασία καθίσταται γρήγορη, διαφανής και ανοικτή, διατηρώντας παράλληλα τα υψηλότερα πρότυπα ερευνητικής δημοσίευσης.
Θα θέλαμε να σας ενημερώσουμε για τη δημοσίευση της δυναμικής αναφοράς “Προγράμματα Ανοικτής Πρόσβασης του ΣΕΑΒ” που παρουσιάζει δεδομένα για την πρόοδο των προγραμμάτων στήριξης σε καθεστώς Ανοικτής Πρόσβασης του ΣΕΑΒ. Η αναφορά καλύπτει την περίοδο από τον Ιανουάριο μέχρι τον Σεπτέμβριο του 2020, ενώ η Μονάδα Επιστημονικής Επικοινώνησης θα δημοσιεύει αντίστοιχες αναφορές ανά τρίμηνο, ώστε να αξιολογείται τακτικά η πορεία των προγραμμάτων και να αναπροσαρμόζεται η στρατηγική και η τακτική του Συνδέσμου. Μπορείτε να πλοηγηθείτε στους δείκτες της αναφοράς στην ιστοσελίδα https://scholarly.heal-link.gr/monitoring/oaheal/.
Το εργαλείο Journal Checker Tool παρέχεται από το cOAlitionS στους συγγραφείς επιστημονικών εργασιών για την υποστήριξη τους στην εύρεση συμβατών με το πρόγραμμα PlanS μέσων δημοσίευσης. Το εργαλείο επιτρέπει στον συγγραφέα να εισάγει το όνομα ενός χρηματοδότη, ενός ιδρύματος και το περιοδικό στο οποίο σκοπεύει να υποβάλλει το άρθρο του και ελέγχει εάν αυτός ο συνδυασμός (χρηματοδότη, ιδρύματος και περιοδικού) προσφέρει οποιαδήποτε συμβατή διαδρομή με το Plan S.
Εάν ο χρηματοδοτικός φορέας σας δεν αναφέρεται στο Journal Checker Tool, τότε αυτό σημαίνει ότι δεν είναι μέλος του cOAlitionS και, σε αυτήν την περίπτωση, δεν ισχύουν οι κανόνες συμμόρφωσης του PlanS.
Θα θέλαμε να σας ενημερώσουμε ότι 11 περιοδικά ομότιμης κρίσης (peer-reviewed) των εκδόσεων Medknow Publications (Wolters Kluwer Medknow) φιλοξενούνται στο αρχείο Portico, καθώς δεν είναι διαθέσιμα πλέον σε καμία ηλεκτρονική πλατφόρμα. Τα περιοδικά είχαν εκδοθεί αρχικά ως Ανοικτής Πρόσβασης και θα παραμείνουν ελεύθερα διαθέσιμα στην κοινότητα μέσω του Portico. Πρόκειται για τους ακόλουθους τίτλους με τις αντίστοιχες διευθύνσεις τους (URL) στο Portico:
Ο εκδοτικός οίκος Karger δίνει την ευκαιρία να δημοσιεύσετε ΟΑ με έκπτωση 50% για περιορισμένο χρονικό διάστημα στα περιοδικά των θεματικών τομέων Καρδιαγγειακών Συστημάτων, Γενετικής και Νευρολογίας & Νευροεπιστήμης. Πιο συγκεκριμένα περιλαμβάνει τα περιοδικά:
Pulse
Journal of Vascular Research
Cardiology
Cytogenetic and Genome Research
Human Heredity
Molecular Syndromology
Sexual Development
Brain
Behavior and Evolution
Cerebrovascular Diseases
Dementia and Geriatric Cognitive Disorders
Developmental Neuroscience, European Neurology
Neurodegenerative Diseases, Neuroepidemiology
Pediatric Neurosurgery
Stereotactic and Functional Neurosurgery
Μπορείτε να βρείτε περισσότερα στην αναλυτική ανακοίνωση.
Στο πλαίσιο εορτασμού της Εβδομάδας Ανοικτής Πρόσβασης 2020, η Βιβλιοθήκη & Κέντρο Πληροφόρησης του Πανεπιστημίου Πατρών φιλοξένησε διαδικτυακά τρεις ενημερωτικές εκδηλώσεις που απευθύνονται σε όλη την ελληνική ακαδημαϊκή και ερευνητική κοινότητα.
1. “Αρπακτικά” επιστημονικά περιοδικά και λογοκλοπή: δύο σκοτεινές όψεις της Ανοικτής Πρόσβασης
19/10/2020, 12:00 – 13:00
Τα λεγόμενα “αρπακτικά” περιοδικά (predatory journals) λειτουργούν σε βάρος της επιστήμης, με αποκλειστικό στόχο το ίδιο όφελος. Μοναδικό κριτήριο αποδοχής μιας δημοσίευσης είναι η καταβολή του κόστους δημοσίευσης. Συχνά χρησιμοποιούν ψευδείς και παραπλανητικές πληροφορίες που αφορούν δείκτες μέτρησης, βάσεις ευρετηρίασης, μέλη εκδοτικής επιτροπής, κ.ά. Ορισμένοι ερευνητές παραπλανήθηκαν θεωρώντας τα αξιόπιστα, ενώ κάποιοι άλλοι παρασύρθηκαν υπό την πίεση της παραγωγής δημοσιεύσεων και το δόγμα “publish or perish.” Η λογοκλοπή, η οποία αποτελεί ακαδημαϊκό παράπτωμα, αφορά στην οικειοποίηση λέξεων, φράσεων ή και ολόκληρου έργου τρίτων. Υπάρχουν πολλά διαφορετικά είδη λογοκλοπής. Κάποια είναι περισσότερο γνωστά (π.χ. κατά λέξη αντιγραφή) και άλλα λιγότερο (π.χ. αυτό-λογοκλοπή).
Η εκδήλωση οργανώθηκε από τη ΒΚΠ του Πανεπιστημίου Πατρών και βασίστηκε σε προηγούμενη της ΒΚΠ ΑΠΘ και του OKF Greece.
2. Η Ανοικτή Πρόσβαση και πώς μπορεί να υλοποιηθεί από τους Έλληνες ερευνητές
21/10/2020, 12:00 – 13:00
Στο σεμινάριο αποτυπώθηκε η τρέχουσα κατάσταση στην Ελλάδα όσον αφορά την Ανοικτή Πρόσβαση και την πραγμάτωσή της στο ακαδημαϊκό περιβάλλον. Έγινε αναφορά σε απτά οφέλη της δημοσίευσης σε καθεστώς Ανοικτής Πρόσβασης και πώς αυτή μπορεί να υλοποιηθεί μέσω των συμφωνιών του Συνδέσμου Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών. Τέλος, παρουσιάστηκαν τρόποι διατήρησης των δικαιωμάτων των συγγραφέων επί των δημοσιεύσεών τους, ώστε να μπορούν να επαχρησιμοποιηθούν σε διάφορες περιστάσεις.
Η εκδήλωση οργανώθηκε από το Παράρτημα του ΣΕΑΒ για την Επιστημονική Επικοινώνηση στο Πανεπιστήμιο Πατρών.
3. Ερευνητικά δεδομένα: προσβάσιμες υποδομές και καινοτόμα εργαλεία στην Ελλάδα
23/10/2020, 13:00 – 14:30
Παρουσιάστηκε ο χάρτης εθνικών αποθετηρίων ερευνητικών δεδομένων και αναλύθηκε η συνδρομή τους στις πανευρωπαϊκές υποδομές υπολογιστικού νέφους και η συμβολή τους στον δρόμο για την Ανοικτή Επιστήμη. Παράλληλα, καθώς σημαντικές ιδιότητες των δεδομένων, όπως για παράδειγμα το θέμα της ευαίσθητης πληροφορίας και των προσωπικών δεδομένων, αποθαρρύνουν την αποδοχή ανοικτών πρακτικών, παρουσιάστηκε το εργαλείο Amnesia που παρέχει με αυτοματοποιημένο τρόπο υπηρεσίες ανωνυμοποίησης τους.
Η εκδήλωση οργανώθηκε από Ερευνητικό Κέντρο “Αθηνά” και τον Σύνδεσμο Ελληνικών Βιβλιοθηκών (ΣΕΑΒ).
Το πρόγραμμα “Subscribe to Open” αφορά την βιώσιμη δημοσίευση σε καθεστώς Ανοικτής Πρόσβασης, παρέχοντας μια εναλλακτική ως προς το κόστος δημοσίευσης (Article Processing Charges, APCs), μηχανισμός ο οποίος χρησιμοποιείται από τα περισσότερα περιοδικά Ανοικτής Πρόσβασης. Το πρόγραμμα “Subscribe to Open” χρησιμοποιεί τις υπάρχουσες σχέσεις με τις βιβλιοθήκες και τις συνδρομές τους για την μετατροπή των περιοδικών σε Ανοικτής Πρόσβασης. Τα ιδρύματα απλώς συνεχίζουν τη συνδρομή την οποία ήδη έχουν –χωρίς επιπλέον διαδικασίες– και, όσο τα έσοδα συνδρομών παραμένουν σταθερά, το ετήσιο τεύχος μπορεί να δημοσιευθεί ως Ανοικτής Πρόσβασης, ενώ τα παλαιότερα παρέχονται ελεύθερα προσβάσιμα.
